Kanser günümüz insanlarını önemli ölçüde etkileyen bir hastalık. Peki bilimin ve tıbbın gelişmişliğine rağmen her yıl milyonlarca insanın ölmesine sebep olan bu hastalık hakkında neler biliyoruz? Öncelikle kanserin ne demek olduğunu bilmemiz gerekiyor. Bu korkulu ve baş belası hastalığa geçmeden önce kanseri tanıyalım.
Başlıklar
Kanser Nedir?
Kanser basit bir tabir ile vücudumuzun herhangi bir yerindeki hücrelerin değişime uğrayarak aşırı ve kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıdır. Burada meydana gelen kontrolsüz çoğalma vücudun işlevini kaybetmesine ve erken tedaviye başlanmadığı takdirde ölümcül olabilmesine sebep olan bir hastalık. Vücudumuzun herhangi bir yerinde meydana çıkabilen bu hastalığın 100’ü aşkın çeşidi olduğu varsayılıyor.
Sizi hemen korkutmak istemem öncelikle derin bir nefes alın. Çünkü kanserli hastaların yalnızca %20<‘den azı kaybediliyor. Erken teşhis bu konuda önemli bir yol kat edilmesini sağlıyor. Tedavisi her geçen gün yeni yöntemler ile destekleniyor olması haliyle buda tedavi başarısını artırmış durumdadır.
Kanserin Nedenleri Nelerdir ?
Kansere neden olan faktörler için hala net açıklamalar yapılamıyor. Aile, yaş, cinsiyet ve genetik yapılarında kanser hastalığında önemli etkenler. Bunun yanı sıra her geçen yıl yapılan araştırmalarda kansere sebep olabilecek, kanser ihtimalini artıran alışkanlıklarında kansere yakalanma ihtimalini arttırdığı inkar edilemeyecek birer gerçek. Peki nedir bu alışkanlıklar.
- Sigara ve alkol kullanımı
- Radyasyona maruz kalma
- Kötü beslenme alışkanlığı
- Gıdalardaki katkı maddeleri
- Uzun süre güneş ışığına maruz kalma,
- Aşırı dozda röntgen ışınına maruz kalma
- Bazı kimyasal maddeler
Bu faktörler kansere yakalanma ihtimalini artıran başlıca sebeplerin başında gelmektedir. Kendimizi olabildiğince bu tür şeylerden uzak tutarak kanserden bir nebzede olsun korunmuş olabiliriz.
Kanser çeşitleri birçok alt dala ayrılmakta. Doktorlar tarafından genelde kanserin iyi huylu veya kötü huylu olduğu oldukça önem taşır. Peki nedir bunlar;
Benign – İyi huylu :
Yayılım göstermeyen ve genelde vücuttan uzaklaştırıldıklarında bir daha oluşmayan kitlelere verilen addır. Tabiri caizse bir nevi sessiz sakin komşularını seven ve kollayan, kansere dönüşmeyen tümörlerdir.
Malign – Kötü huylu :
Yayılım gösteren genelde ileriye dönük tedavide geç kalınması durumunda kanserleşmeye sebep olan ve vücuttan uzaklaştırılmasına rağmen yayılıp büyümeye devam eden kitlelerdir.
Kanser Çeşitleri:
Genelde çıktığı organın ismi ile isimlendirilen kanser türleri çeşitli organ ve dokularda kendini gösteriyor. Şuana kadar 100’den fazla çeşidi olan kanserin en çok görülen çeşitlerini yazımızda ele alacağız. Öyle zun olacak bu yolculuğumuzda kemerlerinizi bağladıysanız yazımızın derinliklerine inebiliriz demektir. :)
1- Meme Kanseri
Meme kanseri, meme dokusundaki hücrelerin kontrolsüz çoğalması ile oluşan tümörler sonucu meydana gelen bir kanser türüdür. Önce yakın çevresinden başlayan ardından tüm meme dokusuna yayılabilen kanser için erken teşhis çok önem arz ediyor.
Gerek kamuoyu bilinçlenmesi gerekse teşhisinin diğer kanser türlerine nazaran kolay olması erken teşhis oranını artırmış durumda. Genellikle meme dokusundaki şişlik, sertlik, iki meme arasındaki simetrik bozukluklar en önemli belirtilerdir. Bunların yanı sıra belirtileri aşağıdaki gibidir.
Meme Kanseri Belirtileri
- Meme başında veya meme cildinde içe doğru çekinti,
- Memede kızarıklık, yara, egzama, kabuklanma, çatlama
- Meme başından akıntı; özellikle pembe, kırmızı renkte
- Koltuk altında sertlik, şişlik veya kitle.
Gibi çeşitli belirtiler göstermektedir.
Meme kanserinin teşhisi için mamografi veya meme ultrasonu gibi görüntüleme yöntemleri ile duktoskopi (meme ucundaki kanalın ağzından çok ince fiberoptik sistemlerle girilerek süt kanallarının incelenmesi), duktografi (veya galaktografi de denir, meme ucundan kontrast madde verilerek görüntüleme yapılması), manyetik rezonans görüntüleme (MR) gibi tetkikler yapılmaktadır.
Bunların yanı sıra meme kanserinde teşhis için kullanılan ”kendi kendini muayene etme” bir diğer teşhis yöntemidir ve kanserin erken teşhisinde önemli rol oynar. Evde kolayca uygulanabilen bu yöntem ile birçok meme kanseri erkenden teşhis edilmiştir. Peki bu muayene yöntemi nasıl yapılır?
Kendi Kendine Meme Muayenesi:
Muayenenin 2 bölümü vardır: Gözle inceleme ve elle muayene
Gözle inceleme;
- Ayna karşısında yapılmalıdır.
- Muayene edilecek olan bölgeler: Memenin kendisi , meme başları, meme altları ve koltuk altlarıdır.
- Memede gözle görülen bir bozukluk var mı diye kontrol yapılır bu kontrol yöntemi aşamaları şu şekildedir;
Her iki kolunuz serbestçe yanlarda, omuzlar dik olacak şekilde ayna karşısına geçiniz. Önden ve her iki yana dönerek memelerin büyüklüğüne, simetrisine, derinin rengine, şekline, meme başlarına meme altı bölgelere, koltuk altlarına bakınız. Ardından kollarınızı başınızın arkasında birleştirerek meme gözlemlenir. Görsellerde gözle incelemek için yapılması gerekenler resmedilmiştir.
Gözle inceleme sonrası elle muayene işlemine geçilir. Burada kadın eli ile göğüs ve koltuk altlarında anormal bir oluşum olup olmadığını kontrol eder.
Elle Muayene:
Elinizin üç orta parmağı ile meme uçlarından başlayarak meme üzerinde küçük dairesel hareketler çizilir daha sonra meme dokusu ve koltuk altında sertlik olup olmadığı kontrol edilir. Görselde uygulanması gereken aşamalar resmedilmiştir.
Yatarken Elle Muayene:
Düz bir zemine uzanmanız gerekimektedir. Önce kollar serbest bir şekilde meme dokusu kontrol edilir. Ardından bir kol yukarı kaldırılarak kaldırılan kol tarafındaki meme diğer el ile kontrol edilir.
Prostat Kanseri:
Prostat kanseri yalnızca erkeklerde görülen bir kanser türüdür. Bu kanser türünü açıklamadan önce prostatın ne olduğunu bilmenizde fayda var.
Prostat: İdrar torbasının çıkışında yer alan, başlıca işlevi, üreme ile ilgili olan 18-20 gramlık bir salgı bezidir. İçinden üreme kanalları geçen bu yapı genellikle yaşlandıkça büyüme gösterir.
Prostat bezindeki dokularda anormal çoğalma ve kist oluşumu ile birlikte kanser görülür.
Prostat Kanseri Belirtileri
- İdrar yapmada zorluk
- Sık sık tuvalete çıkmak
- İdrar ile birlikte kan gelmesi gibi belirtileri vardır.
- Ereksiyon (sertleşme) sorunu.
- Kemik veya eklem ağrıları.
Prostat kanseri belirtileri teşhisinde meme kanseri gibi evde teşhis imkanları henüz yoktur. Teşhis için doktor gözetiminde gerekli tetkikler uygulanarak tanı konur.
Teşhis için genelde kullanılan yöntemler;
PSA Testi ve Prostat Muayenesi
Kan örneğiyle bakılan PSA (prostat spesifik antijen) testi ile prostat kanseri erken teşhis edilmektedir. Prostat kanserinin erken teşhisi, tedavi olanaklarının artması açısından önemlidir. Fakat PSA değerlerinin yüksekliği veya düşüklüğü kesin kanser tanısı koymak için yeterli değildir. Sonuç olarak bu test prostat muayenesi ile desteklemektedir. Bu tetkikler sonucu prostat kanseri olduğundan şüphelenilen hastaya ek tetkikler uygulanır.
Multiparametrik MR
Prostat kanseri şüphesi olan hastalarda tanıyı desteklemek amacıyla prostatın görüntülenmesi yöntemidir. Kanserli olan hücre ve dokular normal dokulara göre daha yoğun ve kanlı olmaktadır böylelikle kanserli hücreler kolayca ayırmak mümkündür.
Prostattan Biyopsi Alınması
Prostattan alınan doku mikroskop ile incelenerek prostat dokusunda kanserleşme olup olmadığı, tümör varlığı durumunda bu tümörün iyi veya kötü huylu olduğunu bu yöntemle tespit etmek mümkündür. Bu tanı yöntemi ile prostat kanseri teşhisi kolaylıkla konur.
Cilt Kanseri:
Cilt kanseri bir diğer adı melanom olan dünyada oldukça sık görülen kanser türlerinden biridir. Oysaki kanser türünün en büyük kaynağı melanosit adı verilen hücrelerdir. Bu hücreler ten rengimizi meydana getiren küçük hücrelerdir. Bu hücreler aşırı ve kontrolsüz bir şekilde çoğalarak cilt kanserine sebep oluyor. Hiçbir belirti vermeden deri üzerinde görülmenin yanı sıra önceden var olan vücut benlerinin üzerinde de görülebiliyor. Hatta vücudunuzda ben sandığınız şeylerin kanserli hücreler olması ihtimali vardır.
Bu ihtimale karşı özellikle kanser şüphesi olan hastalar veya bizler cildimizdeki benlerin şekil,renk,boyut gibi faktörlerini gözlem altında tutup, çeşitli aralıklarla cildimizi kontrol etmemizde fayda var. Bunun için evde deneyebileceğiniz basit bir metot ile cildinizdeki farklılıkları algılayarak kanser şüphesine karşı erkenden bilgi sahibi olabilirsiniz.
Hastalığın teşhisi için ABCD adı verilen metot ile vücudunuzda bir değişiklik olduğunu fark ettiğinizde doktora başvurabilirsiniz.
Cilt Kanseri Belirtileri
A (Asimetri)
Benin bir yarısı diğer yarısına benzemiyorsa (renk ve/veya şekil olarak)
B (Border/Sınır)
Benin sınırları düzensiz ise (girintili çıkıntılı,düzgün bir şekli yok ise)
C (Color/Renk)
Benin rengi homojen değil ise (kahverengi, siyah, kırmızı, gri, beyaz gibi renklerin iki veya daha fazlası bir arada bulunuyorsa)
D (Diameter/Çap)
Ben çapı 6 mm’den büyük ise (kabaca silgili kurşun kalem çapından büyük bir ben ise).
Diğer Kanser Çeşitleri:
Kanser çeşitlerini diğer yazılarımızda derledik dilediğiniz konuyu aratarak veya konunun üzerine tıklayarak ilgili konuya ulaşabilirsiniz. Diğer konularımıza göz gezdirebilirsiniz.
